CẤU TRÚC CÂU TIẾNG VIỆT

Home Blogs cấu trúc câu tiếng việt
Trang chủ/Cthị xã viết chữ/Sâu từng chữ - Sát từng câu/Thử đối chiếu câu giờ đồng hồ Việt theo cấu trúc Đề – Thuyết
Cthị trấn viết chữ, Sâu từng chữ - Sát từng câuThử phân tích câu giờ đồng hồ Việt theo cấu tạo Đề – ThuyếtViết bởiNguyễn Thuỳ Dung|ngàyTh608,2021
*

(Ngày ngày viết chữ) Bài viết này demo phân tích cú pháp của câu tiếng Việt theo cấu trúc Đề – Tngày tiết. Đây chỉ là đông đảo câu chữ hết sức sơ cỗ dành riêng cho bạn đọc bước đầu tìm hiểu cấu trúc Đề – Tmáu, rằng vì sao chúng ta bắt buộc tập có tác dụng quen thuộc với Đề – Ttiết vậy vày chỉ biết Chủ – Vị.

Bạn đang xem: Cấu trúc câu tiếng việt

Theo Cao Xuân Hạo, cấu tạo cơ bạn dạng của câu trong giờ đồng hồ Việt “tương xứng với cấu tạo của mệnh đề bao gồm nhị phần ssinh hoạt đề (subjectum tuyệt thema) với ssinh hoạt thuyết (praedicatum hay rhema)” <1, tr.147>. Snghỉ ngơi đề với slàm việc thuyết là kết cấu của mệnh đề. Còn cấu trúc của câu thì các công ty nghiên cứu ngữ pháp công dụng call là Đề và Thuyết.

Cấu trúc câu tương ứng với kết cấu mệnh đề, với từng câu thì có thể có một hoặc nhiều mệnh đề.

Đôi khi, chưa có người yêu trường đoản cú câu là Đề trước Ttiết sau. Những ngôi trường vừa lòng ngược lại hi hữu chạm chán rộng cùng sẽ được nói đến nghỉ ngơi dưới. Slàm việc dĩ như thế bởi vì Đề là “dòng điểm khởi thủy của một nhận định và đánh giá vào tư duy” <2, tr.23>. Tức là, thuộc nhận định và đánh giá về một hiện tượng lạ, một sự kiện ví như điểm lên đường không giống nhau thì câu sẽ sở hữu được Đề khác nhau. Ví dụ:

(1) a. Anh Thái nói anh Thanh nghe.

b. Anh Tkhô nóng nghe anh Thái nói.

Cùng một sự khiếu nại là bạn này nói tín đồ cơ nghe, mà lại nếu như xuất hành điểm khác biệt, Đề (và đương nhiên là cả Thuyết) của nhị câu sẽ không giống nhau. Tại câu (1)a Đề là “anh Thái”, câu (1)b Đề là “anh Thanh”.

Vậy Đề là gì? Tngày tiết là gì?

Đề là vấn đề xuất phát của câu. Điểm xuất xứ ấy có thể là

– một đối tượng

– một điều kiện

– một phạm vi

với Thuyết là“thành phần thẳng lắp thêm hai của câu, trình diễn phần đông câu chữ muốn nói tới đề” <4, tr.52>.

Dưới đây là một số ví dụ so sánh câu theo kết cấu Đề – Thuyết. Các ví dụ này mọi trích từ “Tuyển tập văn học viết mang lại Thiếu nhi – Tô Hoài: Truyện Đồng thoại với Kịch” (NXB Kim Đồng, 2020).

Đề Thuyết
(2) Chú cẩn trọng cùng giữ gìn lắm thất thoát.
(3)Cơn nóng đang qua rồi.
(4)Chúng hò nhau đi tìm kiếm chị em.
(5)Đôi chlặng ri lìa tổ ngơ ngác chỗ nào về đậu mặt cây bòng.
(6)Ta nói gì thì ngươi phải nghe.
(7) Cái gì nhưng ko hiểu thìngán tức thì.
(8) Trên trời tất cả chyên ổn bay, có bướm bay.
(9) Những ngày đầu xuân nghịch ngoại trừ ruộng màu vô cùng vui.

Trong các ví dụ bên trên, Đề của ví dụ (2), (3), (4) với (5) chỉ đối tượng; Đề của ví dụ (6) và (7) chỉ điều kiện; Đề của ví dụ (8) với (9) chỉ phạm vi.

Dễ thấy rằng, trường hợp câu mà chỉ nói phần Đề thì không thành câu. Nếu chỉ nói phần Tmáu thì bắt buộc có ngữ cảnh, nhờ vào ngữ chình ảnh này mà fan nghe phát âm được, khẳng định được phần Đề tương xứng.

Ví dụ:

(8′) – Trên ttách có gì?

– Có chyên cất cánh, bao gồm bướm cất cánh.

Câu vấn đáp “Có chlặng cất cánh, bao gồm bướm bay” nhờ vào gồm ngữ chình họa câu hỏi “Trên ttách gồm gì?” mà người nghe/người phát âm đọc được nghĩa câu trọn vẹn.

Đến phía trên, bạn cũng có thể hỏi, tại vì sao chưa phải là cấu tạo Chủ – Vị nhưng mà đề xuất là kết cấu Đề – Thuyết?

Vấn đề là cấu trúc Chủ – Vị thì không không đúng dẫu vậy nó ko đề đạt được bốn duy (ngôn ngữ) của tín đồ Việt. Sự không giống nhau giữa Chủ – Vị với Đề – Thuyết dĩ nhiên không chỉ có là việc không giống nhau về tên thường gọi hơn nữa là sự việc khác biệt về ngôn từ của những thuật ngữ. Nói cách khác, là sự khác biệt sinh hoạt dòng phần hồn của một câu, một hành động phát ngôn, một ngôn ngữ.

Để đọc về sự việc chưa ổn của Việc áp giờ đồng hồ Việt vào chiếc form Chủ – Vị, chúng ta yêu cầu tham khảo bài viết “Linc hồn giờ đồng hồ Việt” của Cao Xuân Hạo vào sách “Tiếng Việt – Văn uống Việt – Người Việt” (NXB Trẻ). Bài viết khá lâu năm, độc giả cần search gọi rõ ràng, tại đây chỉ bắt tắt ý chính.

Trong nội dung bài viết, Cao Xuân Hạo đố nhà phân tích tín đồ Tiệp Khắc I. Vasilijev rằng câu “Chó treo, mèo đậy” gồm nghĩa gì. Vasilijev là 1 trong những người ngoại quốc sõi tiếng Việt tuy thế chịu đựng không giải thích được.

– Ban đầu tôi cứ trường đoản cú hỏi coi bé chó nó treo cái gì, nhỏ mèo nó bít đồ vật gi, sao không thấy nói? Mà chó với mèo thì làm những gì gồm tay mà treo cơ mà đậy?

– Đến một thời điểm nào đó tôi bỗng nhiên lưu giữ ra rằng tín đồ Việt có nạp năng lượng giết mổ chó, vậy có phải đấy là nói về phong thái làm làm thịt chó và giết mổ mèo chăng? Tôi test vận dụng vốn gọi biết của tớ về chữ thì (vẫn các lần chữ này cứu vãn tôi vào tuy nhiên trường hợp rơi vào tình thế cố bí). Vậy ta có: Chó thì treo, mèo thì che. Tôi nghĩ: liệu có cần “khi làm cho giết chó thì đề nghị treo nó lên, còn Khi làm cho giết mổ mèo thì yêu cầu bít nó lại” không? Câu đầu dường như có lý, tuy nhiên câu sau thì xem ra chẳng tất cả nghĩa lý gì, vậy nhưng hai câu lại đối ứng với nhau, chắc cấu trúc phải tương đồng. Tôi đành từ bỏ đưa thiết này, cùng sau cuối tôi đề nghị trường đoản cú nhủ là tôi biết giờ Việt chưa đủ nhằm hiểu những câu như vậy, vì một Khi nó đã là tục ngữ thì phần nhiều người Việt bắt buộc hiểu (bao gồm đọc new ghi nhớ được, với dành được hầu như bạn hiểu với ghi nhớ thuộc lòng nó new thành tục ngữ).

<3, tr.19>

Ở đây, Vasilijev sẽ gồm một nhận định và đánh giá cốt tử, cực kỳ đặc trưng là: cấu trúc “Chó treo, mèo đậy” chắc chắn là 1 cấu trúc không còn xa lạ của fan Việt. Trong bài viết này, Cao Xuân Hạo đưa ra nhiều câu, chẳng hạn:

– Bên lsinh hoạt, mặt bồi.

– Bồi nghỉ ngơi, lngơi nghỉ đi.

– Nát dẻo, sinh sống bùi.

– Nhiều no, ít đủ.

– Trên thuận, bên dưới hoà.

– Cần tái, cải nhừ.

– Mềm nắn, rắn buông.

Về những câu dạng này nhưng trường phù hợp tiêu biểu được so với làm việc đó là “Chó treo, mèo đậy”, Cao Xuân Hạo viết như sau:

Qua phần nhiều lời trung ương sự của Vasilijev, tôi thấy được phần như thế nào vì sao anh cấp thiết đọc được câu châm ngôn nói trên. Là bạn châu Âu, anh sẽ thừa quen thuộc bốn duy bằng trang bị ngôn ngữ sử dụng kiểu đặt câu “công ty – vị” của giờ đồng hồ châu Âu, vì thế mặc nghe (xuất xắc đọc) mấy chữ “Chó treo, mèo đậy”, bội phản ứng tự nhiên và thoải mái của anh ấy là hiểu “chó” nhỏng “chủ ngữ”, “treo” nlỗi “rượu cồn từ”, cùng phát âm câu ấy là “chó làm chiếc Việc treo, mèo làm loại bài toán đậy”. Đó là dòng nghĩa duy nhất nhưng một câu giờ đồng hồ Âu châu gồm kết cấu nlỗi trên chất nhận được phát âm. Ngoài loại vai “kẻ hành động” ra, công ty ngữ của giờ châu Âu chỉ từ đóng được nhị bố vai không giống, như vai fan giỏi thiết bị mang một tính chất (nó mập), có một cảm tình (nó buồn), v.v… cơ mà thôi.

Trong khi đó, câu Một trong những trang bị giờ đồng hồ không có nhà ngữ như tiếng Việt gồm một kết cấu khác hẳn: nó có nhì phần trong những số đó phần trước tiên đặt ra một cái Đề (một đề tài) còn phần nhì nói một điều gì có tương quan mang đến loại Đề ấy. Phần này Call là Tmáu. Đề có thể bất kể là vai gì, bao gồm bất kể quan hệ gì với Tmáu, miễn sao thành một đánh giá và nhận định có chân thành và ý nghĩa, bao gồm một nội dung thông báo nào đấy, cho nên vì thế những hình dáng câu trong các lắp thêm giờ này đa dạng chủng loại cấp mấy mươi lần các giao diện câu của giờ đồng hồ châu Âu.

Xem thêm: Máy Xay Braun Mq535 Sauce Giá Tốt Tại Nguyễn Kim, Máy Xay Sinh Tố Braun Mq 535 Sauce

<3, tr.20>

Trong nội dung bài viết này, Cao Xuân Hạo cũng chứng thực rằng:

Cả loại bạn chỉ bao gồm một giải pháp bốn duy, cho nên vì vậy vào sản phẩm công nghệ tiếng làm sao của trái đất thì câu cũng cần có Đề với có Thuyết: Dù nói gì rồi cũng bắt buộc cho biết thêm bản thân nói tới đối tượng người tiêu dùng như thế nào, về đề bài gì, và kế theo là giới thiệu một đánh giá và nhận định về chiếc đối tượng người sử dụng ấy, vào phạm vi dòng đề tài ấy.

Còn chủ ngữ chỉ có thể bao gồm trong số những sản phẩm công nghệ tiếng như thế nào lưu lại riêng rẽ một vai hay như là 1 số vai nhất định – hồ hết vai xuất xắc được đưa ra làm cho chủ đề nhất (như vai người hành động chẳng hạn), cùng dòng vai ấy đâm ra tất cả một độc quyền riêng biệt trong câu.

<3, tr.23>

Điều này hoàn toàn có thể phát âm là, Chủ ngữ thiệt ra cũng là một các loại Đề, dẫu vậy nó thanh mảnh rộng, nó có ít vai rộng. điều đặc biệt vào tiếng Việt, Chủ ngữ cần thiết phản ảnh không còn toàn bộ những đối tượng, phạm vi mà tín đồ Việt vẫn dùng làm khởi tạo thành một câu. Do đó, tiếng Việt đề xuất một có mang rộng lớn hơn, khả thi hơn để tưởng tượng về những yếu tắc nòng cốt câu.

Xét ví dụ (8) “Trên ttách bao gồm chyên cất cánh, tất cả bướm cất cánh.”của Tô Hoài.

Nếu so sánh theo Chủ – Vị, bọn họ dễ thấp thỏm vì lừng chừng “Trên trời” rất có thể làm chủ ngữ không, giỏi là “Trời”, vậy còn “Trên”?

“Trên ttách bao gồm chyên bay, có bướm bay.” trọn vẹn là 1 trong những câu thông thường của tiếng Việt. Chúng ta còn phát hiện nhiều câu khác tương tự:

(10) a. Trên ttách có đám mây xanh.

b. Trên tường tất cả treo một tranh ảnh.

c. Trong túi có đầy tiền.

d. Trong bụng ko yên.

Tất thảy hồ hết câu dạng này hầu như khiến ta lo sợ lúc đụn vào khuôn Chủ – Vị. Nhưng ví như phân tích và lý giải bởi Đề – Ttiết thì cthị xã vẫn biệt lập rộng. Theo kia, phần lớn phần gạch men chân sinh hoạt ví dụ (10) đó là Đề, cụ thể là Đề nêu lên dòng phạm vi, phần còn lại là Tmáu nêu đánh giá về loại phạm vi ấy.

Một trường phù hợp khác, nhân vừa mới đây tất cả bạn đọc hỏi về câu “Ruộng bờ, cờ xe”, bọn họ thử so sánh câu này. Trước hết, “Ruộng bờ, cờ xe” chắc hẳn rằng thiết yếu hiểu “mẫu ruộng thì làm nên cái bờ, bàn cờ thì làm ra quân xe”. Câu này dứt khoát chỉ rất có thể phát âm là loại bờ đặc biệt đối với ruộng cũng giống như quân xe pháo đặc biệt quan trọng với cuộc cờ vậy. “Ruộng” với “cờ” ở đây cấp thiết làm chủ ngữ đến “bờ” với “xe” bởi nó không hề gồm vai trò cai quản, mục đích quyết định hành vi gì cả. “Ruộng” với “cờ” ngơi nghỉ đó là đối tượng người tiêu dùng được nói đến và yêu cầu được phát âm nắm này: Đối với đối tượng người tiêu dùng “ruộng” thì “bờ” đặc trưng, còn đối với đối tượng người dùng “cờ” thì “xe” quan trọng đặc biệt. “Ruộng” với “cờ” chính là đối tượng người tiêu dùng, là đề tài được nêu ra, là Đề của câu. Phần còn lại nêu đánh giá và nhận định về đối tượng người dùng, về vấn đề ấy thì được điện thoại tư vấn là Tmáu.

lấy ví dụ bên trên cũng cho thấy rằng, gồm có câu gồm nhị Đề, hai Tngày tiết tuy vậy tuy vậy. Và, cũng có thể có phần nhiều câu gồm một Đề phệ cùng một Thuyết mập, trong Đề Lớn cùng Thuyết bự ấy còn có một Đề nhỏ với một Tngày tiết nhỏ tuổi (thường hotline là Tiểu Đề cùng Tiểu Tmáu – xin rành mạch với “tè thuyết” là 1 trong những loại hình vnạp năng lượng chương). Ví dụ:

(11) Anh ấy kỹ lưỡng như vậy làm tôi hết sức vui.

– “Anh ấy góc cạnh như vậy” là Đề (chỉ điều kiện), “làm cho tôi vô cùng vui” là Tngày tiết.– “Anh ấy” cùng “tôi” là Tiểu Đề (chỉ đối tượng); “chi tiết nhỏng vậy” cùng “khôn xiết vui” là Tiểu Tngày tiết.

Vậy, họ nhờ vào đâu để phân giới Đề cùng Thuyết?

Câu (hoặc tè cú – cần sử dụng ứng cùng với Tiểu Đề cùng Tiểu Thuyết) gồm các phương tiện đi lại dùng làm lưu lại sự phân giới Đề cùng Tmáu, đó là THÌ, LÀ và MÀ.

Trước hết là THÌ.

Đây là một trường đoản cú thường dùng để phân giới Đề với Thuyết. Trong câu nhưng lộ diện THÌ, chắc chắn trước nó là Đề, sau nó là Ttiết. (Thông thường, THÌ với phần Ttiết cũng trở nên ngăn cách bởi vì phần phụ crúc.)

Xem lại ví dụ (6) Ta nói gì thì ngươi bắt buộc nghe. THÌ trong câu này (in nghiêng) là để đánh dấu nó là phần “biên giới” để phân chia Đề và Tmáu. Ví dụ (7) cũng giống như.

do đó, vào một câu, ở đâu đặt từ THÌ vào được thì trước nơi đó là Đề, sau chỗ sẽ là Tngày tiết.

– Bênthìlsống, mặt thìbồi.

– Bồi thìnghỉ ngơi, lởthìđi.

– Nát thìdẻo, sống thìbùi. (Người không giống thổi nấu cơm trắng mà lại làm bếp nát thì phải ghi nhận khen là dẻo, đun nấu sống thì phải ghi nhận khen là bùi.)

– Nhiềuthìno, ítthìđủ. (hầu hết thì phải biết lấy có tác dụng no, ít thì phải biết mang làm đủ.)

Tất nhiên, việc đặt THÌ này chỉ mang tính chất trả định để ta gọi kết cấu câu, chứ không phải thời gian nào Lúc nói tốt viết cũng đặt THÌ vào.

Đối với những câu lâu năm, nhiều vế, các tầng bậc Đề – Tngày tiết, Đề lâu năm mà Ttiết ngắn thêm, thì Việc áp dụng THÌ để thừa nhận diện đâu là Đề bao gồm, đâu là Tngày tiết chính là khôn xiết đặc biệt. Ví dụ:

(12) a. Đến Lúc tất cả bao bọc, từ người chủ nhà trsinh hoạt xuống cho đến thằng chó nhỏ new msinh sống mắt ai ai cũng ghét với xa lánh thì biết bản thân cực nhọc lòng còn ngơi nghỉ lại trong nhà được nữa.

b. Nếu bọn chúng chăm chỉ lưu giữ lại rằng chỉ cách đó tất cả mấy hôm, bọn chúng new mngơi nghỉ đôi mắt, chập chững trườn ra bên ngoài, tất các cu cậu phần lớn rước làm cho trinh nữ với bi quan cười lắm.

(Tô Hoài, Sđd.)

lấy một ví dụ (12)a sẽ tất cả sẵn THÌ. Còn ví dụ (12)b, nên đặt THÌ vào đâu là hợp lý?

Nếu bọn chúng chịu khó ghi nhớ lại rằng chỉ cách đó bao gồm mấy hôm, bọn chúng new mngơi nghỉ mắt, lẫm chẫm bò ra phía bên ngoài, THÌ tất các cu cậu đông đảo rước có tác dụng xấu hổ và bi lụy cười lắm.

Vậy, phần “Nếu chúng cần mẫn nhớ lại rằng chỉ từ thời điểm cách đây gồm mấy hôm, bọn chúng bắt đầu mở đôi mắt, lẫm chẫm bò ra ngoài” là Đề chỉ điều kiện, phần sót lại sau THÌ là Tmáu.

Bên cạnh đó, họ cũng cần được để ý, vấn đề đặt hay là không đặt THÌ vào câu nhiều lúc tạo ra ý nghĩa rất không giống nhau. Ví dụ:

(13) a. Anh mời thì tôi cho.

b. Anh mời tôi đến.

<2, tr.26>

Hai câu này chân thành và ý nghĩa siêu khác biệt. Vậy bắt buộc, một số ý kiến tương đối rất đoan cho rằng Lúc viết yêu cầu lược giảm THÌ (và cả MÀ, LÀ) cho câu đỡ xuề xòa, Mặc dù đúng, nhưng mà chưa hẳn lúc nào thì cũng đúng. Người viết yêu cầu xem xét.

Tiếp theo là LÀ.

Tương từ nhỏng THÌ, ngoài những chức năng thông thường khác, LÀ còn tồn tại chức năng phân giới Đề với Tngày tiết. Phần đứng trước LÀ là Đề với lép vế nó là Thuyết.Ví dụ:

(14) a.Bồ những là bác bỏ chyên ri,Chyên ổn ri là dì cà cưỡng.Sáo sậu là cậu sáo Black,Sáo đen là em tu hú…

b.Nhất vào là nước giếng Hồi,Nhất lớn nhị bùi là cá rô câu.

c. Tháng Giêng là tháng ăn uống chơi.

d. Bố ông xã là lông chyên phượng,Mẹ ông chồng là tượng new tô,Nàng dâu new về là bồ đựng chửi.

Cuối thuộc là MÀ.

MÀ cũng hoàn toàn có thể sử dụng phân giới Đề – Tmáu tuy nhiên chủ yếu là phân giới mang lại tè cú, Tức là phân giới mang lại 1 phần trong câu, (còn toàn câu thì thường xuyên phân giới bằng THÌ hoặc LÀ hơn). Ví dụ:

(15) a.Cậy bản thân có tài nhưng mà có tác dụng xấu hổ kẻ khác thì cũng chẳng nên. (Tô Hoài, Sđd.)

b.Người cơ mà cho cầm cố thì thôi. (Kiều)

c. Biết bao gồm sinh sống đặng mang đến mai nhưng mà để củ khoách mang lại kiểu mốt. (Tục ngữ)

Lưu ý, giả dụ MÀ đứng giữa nhì kết cấu Đề – Tmáu (có nghĩa là Đề – Tngày tiết + MÀ + Đề – Thuyết) thì nó không làm cho trọng trách phân giới. Tgiỏi vào kia, MÀ chỉ làm cho trường đoản cú nối (liên trường đoản cú hoặc kết từ) thân nhị nhận định và đánh giá bao gồm nghĩa đẳng lập tương phản nghịch. Ví dụ:

(16) Sáng nay, nó đến nhưng mà tôi lại không tồn tại bên. (cơ mà = nhưng) <2, tr.37>

Tóm lại, về những trường hòa hợp dùng THÌ, LÀ, MÀ để phân giới Đề – Ttiết, có tương đối nhiều chu đáo xứng đáng lưu ý, gồm lúc đang bàn thêm ở một (vài) nội dung bài viết khác. Trong cha “công cụ” trên thì THÌ có tác dụng phân giới cao nhất, tiếp đến là LÀ, cuối cùng là MÀ. Khi gặp gỡ một câu hoặc một tiểu cú buộc phải phân giới xem đâu là Đề, đâu là Tmáu, bạn cũng có thể theo thứ tự “chêm” bố tự này vào thế nào cho hợp lý và phải chăng là đã phát âm được kết cấu của câu.

Bài viết xem nhiều