Bạn đang xem: Bình cổ việt nam
Bức trạng rỡ xuất khẩu gnhỏ xíu cả nước đã làm được phác thảo nhờ vào gần như vạc hiện tại mới trong vùng hải đảo Đông Nam Á cùng Đông Á. Nhưng xứng đáng để ý rộng là vật gnhỏ vạc hiện nay tự tàu cổ Rang Kwian ở tỉnh giấc Chonburi, phía Đông Nam vịnh Đất Nước Thái Lan, năm 1976. Trong đó bạn ta sẽ phân phát hiện nay những đồ gia dụng gtí hon hoa lam Việt Nam trực thuộc loại hình chén, đĩa, bát, âu vẽ xanh cobalternative text đề bài cánh nhành hoa cúc với vnạp năng lượng mây hình khánh tương từ bên trên vật dụng gnhỏ xíu phân phát hiện ở Dazaifu (Nhật Bản). Cùng cùng với trang bị gốm nước ta còn có rất nhiều vật gnhỏ men ngọc lò Long Tuyền, China cùng thiết bị gbé Vương Quốc của nụ cười, thế kỷ 13.
Tàu cổ Turiang (Malaysia) cũng search thấy phần đa thứ gnhỏ xíu hoa lam tất cả loại hình cùng trang trí tương tự đồ vật gnhỏ toàn quốc trong tàu Rang Kwian, nhất là các loại chén hoa lam vẽ hoa lá lá cúc, niên đại 1305-1370.
Phát hiện tại tàu cổ Pandanan sinh hoạt vùng đại dương Tây Nam Philippines mon 6 năm 1993 và Việc khai quật nhỏ tàu này trong tầm tháng 2 cho tháng 5 năm 1995, đã đưa về các kết quả lý thú về vật dụng gbé nước ta, Trung Hoa và Vương Quốc của nụ cười, thế kỷ 15. Trong đó theo thống kê lại số lượng đồ gia dụng gốm VN gồm 4.722 chiếc, chiếm 75,6%. Gbé cả nước được thêm vào sống Gò Sành cùng Trường Cửu (Bình Định) chiếm trường đoản cú 74%, còn lại là thêm vào nghỉ ngơi phía Bắc VN (Eusebio Z. Dizon, 1996). Dựa vào so với khối hận lượng chi phí đồng Trung Hoa tra cứu thấy cùng rất hồ hết đồ vật sứ đọng có bắt đầu sản xuất ngơi nghỉ lò trấn Chình ảnh Đức và Long Tuyền, TS. Eusebio Z. Dizon vẫn mang lại niên đại của sản phẩm & hàng hóa trong tàu này là cuối thế kỷ 14, đến thân thế kỷ 15. Xem những hình hình họa thiết bị gbé hoa lam đất nước hình chữ S trong tàu bởi Allison I Diem trình làng, Shop chúng tôi nhận biết niên đại giữa thế kỷ 15 là bao gồm cơ sở tngày tiết phục.
Bức toắt về xuất khẩu thiết bị gnhỏ xíu VN càng tỏa nắng rực rỡ rộng cùng với Việc phân phát hiện tại cùng khai thác tàu cổ Cù Lao Chàm. Đây cũng là việc khiếu nại khảo cổ học dưới nước đặc biệt quan trọng sinh sống toàn quốc. Kết trái khai quật tàu cổ Cù Lao Chàm đã được phản chiếu vào report khoa học năm 2000 của Phạm Quốc Quân, Tống Trung Tín (1999) và thông báo của Bound, Mensun (2001)
Số lượng hiện nay thứ nhận được qua khai thác tàu cổ Cù Lao Chàm là rộng 240.000, không nói hàng vạn mhình họa vỡ vạc, hàng trăm hiện trang bị đã trở nên trục vớt trái phép trước khi khai quật khảo cổ là một con số đẩy đà. Trong số sản phẩm & hàng hóa này còn có cả một trong những gnhỏ xíu Champa, Trung Hoa với Vương Quốc Của Những Nụ cười, được rất nhiều bên nghiên cứu và phân tích đánh giá và nhận định là vật dụng của thủy thủ đoàn. Phần sót lại là hàng hóa ggầy Việt Nam gồm xuất phát chế tạo ở vùng Hải Dương cùng Thăng Long, phía Bắc cả nước.
Niên đại nhỏ tàu cũng được những bên kỹ thuật đàm luận. Ở nước ta, những chủ kiến đều cho là khoảng thân cho tới cuối thế kỷ 15, dưới thời Lê Sơ. Ý con kiến về niên đại này khác hoàn toàn với Butterfiels, mang lại vào thời điểm cuối thế kỷ 15, đầu thế kỷ 16 (Butterfilds SanFrancisco, 2000).
Chúng tôi cho rằng, hiện tại trang bị gtí hon sứ đọng trong tàu cổ Cù Lao Chàm sẽ phản chiếu rõ nét sự trở nên tân tiến mạnh khỏe của những nhiều loại đồ vật gnhỏ xíu xuất khẩu cùng với các loại men, kiểu dáng cùng hoa văn khôn cùng nhiều chủng loại, đặc sắc, góp sức tích cực và lành mạnh vào truyền thống cuội nguồn riêng rẽ biệt của gnhỏ xíu toàn nước.
Sau đây, Shop chúng tôi ra mắt về loại hình hiện nay đồ dùng đồ gia dụng gtí hon hoa lam, nhiều loại hàng hoá chủ yếu vào tàu. Chúng ta thấy chỉ tập trung theo dòng gtí hon gia dụng, tự đồ vật đựng cho đồ dùng nhà hàng, với một vài một số loại sử dụng mang đến tín ngưỡng tôn giáo như lọ kendy, lư hương. đa phần loại hình đồ gia dụng sinh sản theo phong cách dáng vẻ truyền thống như âu, ang hình cầu, chén bát, đĩa, chén bát, hộp, lọ những một số loại cơ mà cũng xuất hiện thêm rất nhiều loại hình bắt đầu lạ mắt như: nóng hình dragon, phượng, động vật xuất xắc qucô đầu.
Ang ,ấm gnhỏ hoa lam hình tỳ bà , hình Long cùng hình chyên ổn phượng,
tìm được vào tàu cổ Cù Lao Chàm, TK 15
Ngoài ra, còn có không ít nhiều loại bình cùng ấm hình tỳ bà, tước, bình rộp dáng mai bình, vỏ hộp hình cua cá, nghiên mực hình con trâu. Lại gồm cả những loại tượng vật nghịch trẻ nhỏ nlỗi tượng nhỏ con gà, cóc, lợn, fan cưỡi ngựa... .Trong số này cũng có thể có rất nhiều mô hình với đậm hình họa hưởng về chế tác hình của gốm sứ Ngulặng - Minh (Trung Quốc). Chẳng hạn, một số loại bình tỳ bà (yuhuchun) xuất xắc còn được gọi bình ngọc hồ xuân, hoa lam, mặc dù size lớn bé dại khác biệt nhưng đều phải sở hữu kiểu dáng tựa như nhau: Miệng loe, cổ eo cao, bụng phình, chân đế tốt. Mặt chẻ dọc của mô hình này giống hệt như cây đàn tỳ bà, có lẽ rằng chính vì như vậy nhưng thành tên gọi! Trang trí vẽ lam hay phân loại bốn tầng hoa văn uống, theo trình từ trường đoản cú bên trên xuống dưới: lhậu thổ (giỏi tàu chuối), cánh sen kép, tầng lớn số 1 vẽ một trong những hình như chyên ổn chích chotrần, cá măng, loại thụ hoặc bướm và mây, tầng bên dưới thuộc vẽ cánh sen trong có xoắn ốc .Những trang trí đó lại không có thấy gì bên trên bình tỳ bà China.
Về tô điểm trên thứ gnhỏ hoa lam vào tàu cổ Cù Lao Chàm cũng khiến ấn tượng tuyệt nhất. Dòng gnhỏ hoa lam này với đặc trưng tiêu biểu của toàn quốc sinh sống thế kỷ 15, quan trọng mới lạ cùng với 2 phong cách thể hiện:
- Vẽ cụ thể, đường nét mhình ảnh.
- Vẽ nhoáng với nét đậm.
Tùy theo tầm vóc cùng kích cỡ từng chủng một số loại nhưng mà ta thấy tài khéo tô điểm của người thợ gnhỏ xíu. Trang trí trên thứ gnhỏ xíu Cù Lao Chàm được thể hiện vô cùng phong phú những chủ thể phối kết hợp nghệ thuật tô điểm nổi cùng với vẽ lam giỏi vẽ nhiều color bên trên men. Mỗi một số loại hoa vnạp năng lượng lại có khá nhiều bố cục tổng quan, vô số cách bộc lộ tạo nên sự nhiều mẫu mã chưa từng tất cả. Đồ gốm hoa lam cùng với nghệ thuật biểu đạt bằng cây bút lông sẽ cho thấy tài khéo khôn cùng của tín đồ thợ gtí hon đương thời. Đó là một bút pháp chuyên nghiệp tuyệt vời: lúc thì tỉa vẽ thiệt cụ thể, Khi thì pngóng bút nkhô hanh cùng thoáng. Lối trình bày không gian bố chiều, lao lý viễn cận vào hội hoạ số đông như được thực hiện rất nhuần nhuỵ. Chỉ đôi cha nét cây bút chấm phá đã vẽ phải chình họa nước nhà gấm vóc. Rõ ràng, chỉ bởi sự quan cạnh bên thần kì nhân loại tự nhiên và thoải mái new rất có thể vẽ yêu cầu chình họa con kê chọi nhau, khỉ mẹ bồng bé, sinh động cho ráng. Lạ kỳ cố, chủ đề thế giới chyên muông, tôm cá, côn trùng nhỏ, ong bướm, chuồn chuồn của miền nhiệt đới gió mùa lại được phô bày tấp nập và đa dạng chủng loại đến điều đó bên trên gbé hoa lam Cù Lao Chàm (Nguyễn Đình Chiến, 2001).
Nghiên cứu vãn các đề tài trang trí bên trên gnhỏ hoa lam Cù Lao Chàm còn cho chúng ta cảm nhận các nét mới lạ của mỹ thuật dân gian nhiều làm từ chất liệu tươi đuối cùng sáng chế, cạnh bên đặc điểm cung đình, gớm viện của nền thẩm mỹ Đại Việt ngơi nghỉ thế kỷ 15.
Ấm cùng đĩa gốm hoa lam vẽ các màu , tìm được trong tàu cổ Cù Lao Chàm, TK 15
-Hình tượng động vật gồm trường đoản cú loài linh vật: long, lạm, quy, phượng, cho đến các loài thụ vùng nhiệt độ đới: sư tử, voi, ngựa, trâu, bò, khỉ, hươu, chim đại bàng, vẹt, chích chotrằn, kính chào mào, sáo, chim thầy bói, vịt, thiên nga, chyên ổn sâu, dơi. Trong số này, biểu tượng con ngựa được bộc lộ vô cùng hoàn hảo và tuyệt vời nhất trên nhiều mô hình như kendy, bình tỳ bà, đĩa cỡ Khủng, với tương đối nhiều bốn nắm khác biệt nlỗi phi nước đại, bay vào mây, cùng ông quan team nón cánh chuồn, tín đồ cưỡi ngựa sau tất cả bạn hầu. Chiến Mã bao gồm cánh diễn đạt như trong tứ cụ vẫn bay, hợp lý và phải chăng vẫn hoá thân từ huyền thoại Thánh Gióng đánh giặc Ân của dân tộc bản địa Việt. ngoài ra, biểu tượng ngựa bên trên gbé Cù Lao chàm còn không ít mang màu sắc tôn giáo như nhỏ ngựa trong vnạp năng lượng hoá Ấn Độ, China.
Đĩa gbé hoa lam, kiếm được trong tàu cổ Cù Lao Chàm, TK 15
-Đề tài côn trùng nhỏ cũng khá được diễn đạt tấp nập nhỏng những loại ong, bướm, chuồn chuồn.
-Các loài thuỷ tộc tất cả rắn, chú cá chép, cá măng, cá trê, tôm, cua, ếch, nhái… phần lớn được bố cục tổng quan vào bối cảnh sinh thái xanh.
-Phong chình họa sơn thuỷ, thành quả, chùa tháp, hoàng cung nlỗi khắc ghi đều hình hình ảnh kiến trúc đương thời. Đặc biệt, bên trên một âu hũ tròn có vẽ cảnh một đàn bà đã rửa mặt, tắt thở đậy sau một khóm cây có một chụ nhỏ tuổi trèo lên ngó trộm, một fan bầy ông ngohình họa khía cạnh gửi áo xống cho tất cả những người thanh nữ cùng với vẻ ngượng gập ngùng. Đây là 1 trong cảnh sinch hoạt dân gian còn thấy xuất hiện thêm trên những gia công bằng chất liệu khác vào thẩm mỹ và nghệ thuật cổ Việt Nam. Đáng chăm chú rộng, lần đầu tiên bọn họ thấy mở ra chình ảnh trai gái có tác dụng tình vẽ bên trên một mẫu đĩa hoa lam. Chỉ vào một diện tích không lớn của nhiều loại đĩa bé dại, 2 lần bán kính 12,5centimet, mộc nhân đang biểu đạt khôn xiết tài tình, một cặp trai gái, một khuôn khía cạnh quan sát nghiêng và một khóm lá tre .
-Hoa lá, cây xanh là vấn đề thịnh hành với những lọai hoa sen, hoa cúc, mẫu mã solo, tùng, mai, trúc… cho tới cả tàu chuối, nhánh rong, cọng rau xanh muống.
Đĩa gtí hon hoa lam, tìm kiếm được vào khu khảo cổ Hoàng thành Thăng Long, TK 15
-Đề tài phong cảnh đánh thuỷ, tùng đình giỏi tam hữu, tứ linh, tđọng quý Mặc dù phảng phất ảnh hưởng trang trí bên trên gtí hon sđọng thời Minc dẫu vậy không có thấy gì một ngulặng chủng loại tích cổ Trung Quốc, càng tỏ rõ truyền thống lâu đời riêng biệt của gốm nước ta.
Xem thêm: Hướng Dẫn Cách Bảo Quản Ngó Sen Trắng Giòn, Sạch Mủ Không Bị Thâm Đen
-Đồ gbé hoa lam kết phù hợp với vẽ những màu sắc bên trên men qua lần nung thứ 2 như bên trên đĩa, chén, kendy, lọ tỳ bà (yuhuchun), chén qucô đầu, tượng người, hộp... Trong số này, đĩa có nhiều kích cỡ không giống nhau, đường kính tất cả dòng cho tới 50cm, nhưng lại thông dụng trên dưới 25centimet. Trang trí vành đĩa vẽ cành rau củ, nhánh lá, lòng đĩa vẽ những chình ảnh động vật nlỗi chyên ổn công, vạc, ngớm, con cá chép vượt Vũ Môn, cá hoá rồng, hươu bên trên đồng cỏ, đôi chích chotrằn bên khóm trúc, đàn vịt bơi lội trong hồ sen… điều đặc biệt hơn, gnhỏ hoa lam còn kết hợp với trang trí đá quý kim. Thí dụ nhiều loại tỳ bà cao 26centimet, xung quanh những vấn đề hồi văn, mây cùng sóng nước còn có 3 lớp tô điểm nổi ô hình lá đề, phía bên trong là chim vẹt với cành cây, kỳ lân….Một ngôi trường phù hợp rất rất đáng để ý nhỏng tượng phật bạn thiếu phụ quý tộc, cao 37,6centimet, là tượng nghệ thuật và thẩm mỹ ở trong loại thi thoảng cùng quý. Tượng ở bốn nắm đứng, phương diện chú ý thẳng, tóc búi cao, trang trí những bông hoa mai tròn nổi, khuôn phương diện tkhô giòn tú, mi cong, mũi trực tiếp, tai dài, nhì tay nâng một cái bình trước bụng, xiêm áo những lớp, bao sống lưng bao gồm dải tua nhiều năm. Trang trí bên trên tượng vẽ lam phối hợp vẽ các màu với quà kim trên men. Đề tài vẽ lam và nhiều màu sắc là chyên ổn phượng, hoa cúc, hoa sen, mây cuộn… Tuy phần vẽ các màu sẽ cất cánh, chỉ với lại dấu tích tuy nhiên vết tích vẽ đá quý kyên ổn còn sót lại các vị trí trên thân tượng.
Vào thế kỷ 15-16 là quy trình tiến độ quốc gia Tỉnh Thái Bình, non sông phong loài kiến Đại Việt thịnh đạt. Các ngành kinh tế nông nghiệp, thương thơm nghiệp với thủ công nghiệp được đơn vị nước khuyến khích trở nên tân tiến. đa phần tư liệu vẫn chứng minh cho sự vươn xa của vật dụng gbé toàn quốc vào quy trình tiến độ này (Bùi Minc Trí – Kerry Nguyen Long, 2001). Tại Bảo tàng Topkapi Saray (Thổ Nhĩ Kỳ) hiện nay còn phân phối dòng lọ gnhỏ xíu hoa lam mà lại minh vnạp năng lượng viết bằng men lam trên vai lọ cho thấy năm chế tạo là năm Đại Hòa lắp thêm 8 (1450) của người làm gỗ họ Bùi, người nghỉ ngơi châu Nam Sách (Phan Huy Lê – Nguyễn Đình Chiến & Nguyễn Quang Ngọc (1995) .
Bình gốm hoa lam tại bảo tàng Topkapi Saray, Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).
Niên đại 1450; Tượng nhân Họ Bùi vẽ ( xuất xắc Bùi Thị Hý).
Cũng sinh hoạt tiến trình cố kỉnh kỷ 15, những vật gốm hoa lam của Việt Nam đã được xuất khẩu sang Khu vực Đông Nam Á. Nhiều đơn vị nghiên cứu quốc tế đang yêu cầu ngạc nhiên trước sự việc xuất hiện thêm của thiết bị gnhỏ xíu hoa lam Giao hàng vấn đề trang trí các công trình xây dựng gây ra ngơi nghỉ Majapahit nằm trong đảo Sumatra. Gạch men tô điểm hoa lam cũng tmê man gia vào những công trình nhà thờ sinh hoạt Troulan, Damark, tháp Rudus sống Indonêxia. Phát hiện nay tàu cổ Cù Lao Chàm cũng là vật chứng ggầy toàn quốc xuất khẩu với con số béo, unique hàng gbé rất lớn. Nhiều chuyến mặt hàng đã cho tới đích cùng có mặt trong vô số nhiều giang sơn Quanh Vùng Khu vực Đông Nam Á. Song, ngoài ra nhiều chuyến mặt hàng đã không tới đích, còn ở lại bên trên hải trình. Và, không chỉ là có tàu Cù lao Chàm, nhiều bé tàu khác đã làm được khai quật nlỗi tàu Rang Kwian, Sichang III ngơi nghỉ xứ sở của những nụ cười thân thiện cùng tàu Pandanan ngơi nghỉ Philippin (Nguyễn Đình Chiến, Phạm Quốc Quân ,2008) sẽ minh chứng điều đó.
Đồ gtí hon nỗ lực kỷ 15 - 16, được phân phối làm việc Thăng Long, sinh sống Bát Tràng chắc hẳn rằng có khá nhiều đóng góp vào sự nở rộ của xuất khẩu gnhỏ.
Có các thiết bị gốm thu được trong các cuộc khai thác làm việc Khu Vực lò gbé Chu Đậu, Hợp Lễ, Cậy (Hải Dương) với quần thể khảo cổ Hoàng thành Thăng Long, bấy lâu, làm cho bài toán phân định còn rất nhiều trở ngại. Nhiều đồ gbé đạt chuyên môn kỹ thuật cao, xương gtí hon mỏng mảnh thấu quang đãng, đạt tiêu chuẩn chỉnh vật dụng sđọng. Lớp men tủ trơn, mịn, đầy đủ tạo nên sản phẩm gnhỏ xíu thêm tuyệt vời và hoàn hảo nhất. Điều đó phản ảnh sự chọn lọc và luyện thanh lọc kỹ của xương gtí hon, tỉ lệ cao lanh tăng, xương gbé trắng và mịn, độ nung cao. đa phần nhà khảo cổ học tập cho rằng gnhỏ men cung cấp ship hàng xuất khẩu vào tàu cổ Cù lao Chàm vẫn bao gồm sự góp phương diện của gnhỏ ngơi nghỉ Thăng Long. Chẳng hạn nhỏng các loại bát ggầy men Trắng mỏng dính, gồm in nổi hình Long mây, nhành hoa. Bởi vì chưng nhiều loại chén này không chỉ có thấy vào tàu cổ Cù lao Chàm Nhiều hơn thấy lộ diện sống Thăng Long, Lam Kinch không ít.
Trong quần thể khảo cổ học Thăng Long năm 2003, các đơn vị khảo cổ học cũng tìm kiếm thấy không chỉ có một số loại chén, chén, đĩa men white mỏng tanh hơn nữa những nhiều loại bình, hũ, bình vôi gốm men white. Những sản phẩm gtí hon này sẽ đề đạt mặt hàng gnhỏ xíu có chất lượng cao vị kỹ thuật tạo vẻ cùng tô điểm siêu thành thạo.
Ngoài ggầy men white, gốm hoa lam, những trang trí color cobalternative text dưới men được vẽ bởi bút lông đường nét nhỏ tuổi. Đặc biệt, nhiều đĩa chén chén vẽ lam chủ đề rồng phượng, cùng với hình dragon 5 móng, cũng chạm mặt ít nhiều. Trước trên đây Bảo tàng Louis Finot bao gồm thu thập được một số trong những thứ gtí hon hoa lam vẽ Long phượng nhỏng chén bát vẽ rồng, 2 lần bán kính 12,3 cm, cao 7,8cm; chén bát vẽ phượng đường kính 14,2 centimet, cao 6,6 cm (Phan Huy Lê – Nguyễn Đình Chiến & Nguyễn Quang Ngọc ,1995) Nay phát hiện những thiết bị gnhỏ men thời thượng nhỏng chén bát đĩa hoa lam vẽ Long 5 móng, phượng thời Lê Sơ, nuốm kỷ 15, yêu cầu những nhà khảo cổ sẽ cho rằng đấy là "vật ngự dụng giành riêng cho vua với hoàng hậu".
Chân đèn và lư hương thơm vày Đỗ Xuân Vi chế tạo ra tác ngày trăng tròn tháng 8 năm Hưng Trị 3 (1590). (Bảo vật quốc gia)
Đồ gbé hoa lam được sản xuất sinh hoạt vùng Chu Đậu, Hợp Lễ, Cậy (Hải Dương) Bát Tràng với Thăng Long (Hà Nội) còn thê hiện tại tính đa dạng, nhiều mẫu mã đặc trưng nghỉ ngơi mô hình vật thờ là chân đèn với lư hương, Ship hàng yêu cầu chi tiêu và sử dụng trong nước. Trên những loại hình này không những biểu lộ sự tài khéo của người thợ gbé vào việc phối kết hợp trang trí nổi nhằm mộc cùng với vẽ lam. ngoại giả, cũng bên trên các loại hình này còn biểu đạt các minh văn chữ Hán – Nôm cho biết thêm các báo cáo về niên đại, bọn họ cùng thương hiệu, quê cửa hàng của các thợ gỗ, về phần nhiều thiện nam giới tín nàng cùng quê cửa hàng của họ sẽ đóng góp cho câu hỏi mua hàng gốm để cung tiến vào các ngôi chùa, thường, miếu. Chính vì vậy, Shop chúng tôi đang tập hòa hợp đầy đủ thứ gốm hoa lam này góp thêm phần thiết kế bộ cđộ ẩm nang giúp cho Việc giám định rất nhiều đồ dùng gbé nước ta không giống không rõ niên đại (Nguyễn Đình Chiến ,1999). Nghiên cứu giúp ggầy hoa lam VN cầm cố kỷ 15-16 không những hỗ trợ tư liệu đến lĩnh vực phân tích hàng hóa thời này mà còn góp thêm phần soi sáng các vấn đề lịch sử dân tộc làng hội khác…
Đồ gốm hoa lam cả nước rứa kỷ 15-16 là 1 trong những mảng màu tươi vui và bùng cháy tuyệt nhất vào tranh ảnh toàn chình họa của gtí hon hoa lam toàn quốc.
TS. Nguyễn Đình Chiến
Tài liệu dẫn
1.Bound, Mensun (2001), Prelimainary typology of Material from the Cu Lao Ctê mê wreck (1997 – 1999), St. Peter’s College, Oxford.
2.Butterfilds Auctioneers Corp (2000), Treasures from the Hoi An Hoard, Vol 1 và 2, Sanfrancisteo.
3.Nguyễn Đình Chiến (1999), Cẩm nang đồ gia dụng gnhỏ nước ta bao gồm minc văn uống, núm kỷ XV – XIX, Bảo tàng Lịch sử nước ta xuất phiên bản, Hà Nội
4.Nguyễn Đình Chiến (2000), “Sưu tập hiện tại đồ gia dụng độc bạn dạng tàu cổ Cù Lao Chàm”, TBKH Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, HN, tr. 28 – 41.
5.Nguyễn Đình Chiến (2008), “Vietnamese Blue-and-trắng Ceramics from the Cu Lao Cmê mệt shipwreck” Viet Nam from myth lớn modernity. Asian Civilisation Museum, p 29-31.
6.Nguyễn Đình Chiến, Phạm Quốc Quân (2008), Gtí hon sđọng trong thời điểm nhỏ tàu cổ sinh hoạt vùng biển lớn Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử toàn nước xb, Hà Nội
7.Diem, I Allison (2001), “Vietnamese ceramics from the Pandanan shipwreông chồng excavation in the Philipines”, Taoci, No. 2, December 2001, pg. 87 – 93.
8.Dizon, Z (1996), “Anatomy of a Shipwreck: Archaeology of the 15th century Pandanan Shipwreck”, The pearl roard tales of treasure ships in the Philippines, Manila.
9.Phan Huy Lê – Nguyễn Đình Chiến & Nguyễn Quang Ngọc (1995). Gốm Bát Tràng thế kỷ XIV- XIX. Nxb Thế Giới, Hà Nội.
10.Phạm Quốc Quân, Tống Trung Tín (1999), Báo cáo hiệu quả dò xét với khai quật khảo cổ học tàu đắm cổ Cù Lao Chàm (Quảng Nam) năm 1997 – 1999, Tư liệu lưu lại tại Ban Knhị quật tàu đắm cổ Cù Lao Chàm.
11.Bùi Minh Trí – Kerry Nguyen Long (2001), Ggầy hoa lam Việt Nam, Nxb KHXH, Hà Nội.
Là mô hình di vật rất dị lộ diện từ bỏ văn hóa truyền thống Phùng Ngulặng và trường tồn qua những quy trình văn hóa truyền thống tiếp sau (Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn). Đến nay vẫn chưa xuất hiện sự thống duy nhất về tên thường gọi tương tự như công dụng của loại hình hiện nay vật dụng này. Chúng được gọi là những tên không giống nhau nhỏng hòn kê, ông đầu rau xanh, đồ dùng hình cốc, đồ gia dụng hình phễu, thiết bị hình sừng bò, trang bị giữ lửa, chân giò, chân chạc, vật dụng bao gồm liên quan mang đến tôn giáo tín ngưỡng nguyên tdiệt... Đến ni tên thường gọi chạc ggầy được rất nhiều công ty phân tích áp dụng hơn hết. Chạc ggầy được tạo ra bằng tay, cấu tạo từ chất gốm thô trộn các mèo sạn sỏi nhỏ, đa số tất cả văn uống thừng, một trong những không nhiều tô điểm văn tương khắc gạch. Chạc gnhỏ tạo thành nhì phần: Phần ly loe làm việc trên cùng phần chân sinh sống dưới. Kích thước to lớn bé dại không giống nhau.