Giáo trình "Cây ăn uống trái" trình bày văn bản trải qua những chương sau: chương 1 mở đầu, chương thơm 2 cây cam quýt (citrus spp.), chương 3 cây khóm (ananas comosus), chương thơm 4 cây chuối (musa spp.).
Bạn đang xem: Giáo trình cây ăn quả
Sau trên đây mời chúng ta thuộc tham khảo giáo trình "Cây ăn uống trái: Phần 1".Xem thêm: Hướng Dẫn Cách Tính Năm Tuổi Năm Sinh Đơn, Bảng Tra Tuổi Theo Năm Sinh
Tyí lãû væåìn cáy bë uïng ngáûp cuía näng dán åí ÂBSCL.Loaûi cáy träöng Tyí lãû (%)Cam máût 27,7Cam saình 15,1Quyït tiãöu 38,4Quyït xiãm 6,5Ckhô nóng 38,5ÄØi 26,7Taïo 35,3Xa bä 70,6Chäm chäm 43,8Nhaîn 28,0Trung bçnh 31,3 11Baíng 3. Kêch thæåïc mæång væåìn cáy àn traïi cuía näng dán åí ÂBSCL. Loaûi cáy träöng Räüng màût Räng âaïy Cao Ttrằn lãû (m) (m) (m) (âaïy/màût) Bæåíi 2,5 - 3,1 1,5 - 1,9 1,0 - 1,4 1,6 - 1,9 Cam máût 2,6 - 3,5 1,6 - 2,1 1,1 1,6 - 1,7 Cam saình 2,8 - 5,0 1,7 - 4,0 1,0 - 1,5 1,1 - 1,8 Quyït tiãöu 2,2 - 4,0 1,1 - 2,5 1,0 - 1,5 1,7 - 2,0 Quyït xiãm 2,4 - 3,8 1,2 - 2,3 1,0 - 1,3 1,5 - 2,0 Chanh 2,5 - 3,3 1,5 - 2,0 1,0 - 1,1 1,7 Äøi 2,3 - 3,3 1,3 - 2,1 1,1 - 1,5 1,6 - 1,8 Taïo 3,6 - 4,0 2,0 - 2,3 1,0 - 1,4 2,0 Xa bä 2,3 - 2,7 1,0 - 1,7 1,0 - 1,6 1,6 - 2,1 Chäm chäm 2,8 - 3,0 1,6 - 1,8 1,0 - 1,1 1,6 - 1,9 Nhaîn 2,8 - 4,6 1,7 - 2,9 1,0 - 1,2 1,6 - 1,7 Xoaìi 4,0 - 7,0 2,2 - 7,0 1,0 - 1,4 1,4 Biãún âäüng 2,0 - 7,0 1,0 - 7,0 1,0 - 1,6 1,1 - 2,1Baíng 4. Tyí lãû sæí duûng mæång lêp cuía näng dán åí ÂBSCL. Loaûi cáy träöng Räüng lêp/räüng Tyí lãû sæí duûng Tyí lãû sæí duûng lêp mæång mæång (%) (%) Bæåíi 2,0 - 2,8 31,2 68,8 Cam máût 1,6 - 2,6 31,1 68,9 Cam saình 1,7 - 2,3 33,9 66,1 Quyït tiãöu 1,9 - 2,3 33,3 66,7 Quyït xiãm 1,7 - 2,2 34,3 65,7 Ckhô hanh 2,0 - 3,0 29,3 70,7 ÄØi 2,2 - 3,3 27,2 72,8 Taïo 1,5 - 1,8 42,5 57,5 Xa bä 2,3 - 3,4 28,9 71,1 Chäm chäm 2,2 31,2 68,8 Nhaîn 1,6 - 2,4 35,2 64,8 Xoaìi 1,1 - 2,4 41,4 58,6 Trung bçnh 1,1 - 3,4 33,7 66,3 Bãö màût vaì chiãöu sáu cuía mæång thæåìng phuû thuäüc vaìo chiãöu cao cuía lêp. Tè cổ lãûmæång/lêp thæåìng laì 1/2. Chiãöu sáu mæång tæì đơn,5m tuyì âëa hçnh, táöng sinch 12pheìn...Vaïch bãn cuía mæång (cuîng nhæ màût bãn cuía lêp) luän luän phaíi coï âäü nghiãng(taì ly) khoaíng 30-45 âäü âãø traïnh suûp låî. Tyí lãû sæí duûng âáút mæång nạm âäøi khoaíng 30-35%.2.2.3. Kêch thæåïc lêp. Lêp âån: ÅÍ nhæîng vuìng âáút coï âäü dáöy táöng canh taïc moíng, âènh luî cao, âáút ít coïpheìn thç coï thãø thiãút kãú lêp âån âãø träöng mäüt haìng, giuïp ræîa pheìn nhanh khô, dãù bäú trê âäücao lêp... Lêp coï thãø räüng 4-5m. Lêp âäi: ÅÍ nhæîng vuìng âáút ít coï âäü dáöy táöng canh taïc khaï, âènh luî væìa phaíi, âáúttäút thç lêp âäi thæåìng âæåüc thiãút kãú. Lêp âäi âæåüc duìng träöng 2 haìng, coï lúc 3 haìng(daûng tam giaïc, chæî nguî). Chiãöu räüng lêp nạm âäøi tuìy loaûi cáy, tæì 6-12m. Trongtræåìng håüp muäún thoaït næåïc nkhô hanh trong muìa mæa, coï thãø xeí caïc mæång pheìn nhoítrãn lêp. khi sæí duûng lêp âäi cáön phaíi baío âaím âäü bàòng cuía màût lêp âãø traïnh đến caïchaìng träöng giæîa lêp bë thiãúu næåïc vào muìa khä tốt lêp bë ngáûp uïng vào muìa mæa.Noïi thông thường, chiãöu cao lêp tuìy thuäüc vaìo âènh luî vào nàm, Mặc dù nhiãn chiãöu cao lêpthêch håüp mang đến háöu hãút cáy àn traïi åí ÂBSCL laì caïch mæûc næåïc cao nháút ít trong nàmkhoaíng 30cm.2.2.4. Hæåïng lêp. Cáön xáy dæûng hæåïng lêp tuy nhiên song giỏi thàóng goïc våïi båì bao, âãø dãù daìng âiãöutiãút næåïc vào væåìn. Âäúi våïi caïc loaûi cáy æa traîng, nãn bäú trê lêp theo hæåïng Bàõc-Namâãø nháûn âæåüc nhiãöu aïnh saïng, ngæåüc laûi bäú trê lêp theo hæåïng Âäng-Táy mang đến nhæîngloaûi thêch boïng rám.2.2.5. Kyî thuáût lãn lêp. Lãn lêp theo läúi cuäún chiãúu Trong nhæîng vuìng coï låïp âáút màût täút vaì låïp âáút dæåïi khäng xáúu làõm thç kyîthuáût lãn lêp theo läúi cuäún chiãúu âæåüc aïp duûng.Âaìo låïp âáút màût mæång âáúp laìm ngán lêp, sau âoï traíi låïp âáút ít sáu laìm màût lêp. Caïchlaìm náöy âåî täún đưa ra phê, tuy nhiãn sau âoï cáön lãn mä bàòng âáút täút ít, cuî (duìng âáút màûtruäüng, baîi säng, buìn mæång phåi khä tuyệt âáút væåìn cuî) âãø träöng, traïnh gáy ngäü âäüccáy bé. Coï thãø träöng mäüt vaìi vuû chuäúi, cáy phán xanh træåïc Lúc träöng cáy träöngchênh (Hçnh 2). 13 Hçnh 2. Lãn lêp theo läúi cuäún chiãúu Lãn lêp theo kiãøu kã âáút, theo bàng tuyệt âáúp mä. Trong nhæîng vuìng coï låïp âáút ít màût moíng, låïp âáút dæåïi khäng täút, coï pheìn... thçcoï thãø lãn lêp theo läúi kã âáút, âáúp thaình bàng hay mä. - Lãn lêp kã âáút: Âaìo låïp âáút ít màût åí mæång thæï nháút ít âæa qua lêp thæï nháút bãn traïi, sau âoï âæalåïp sáu cuía mæång thæï nháút traíi lãn laìm chán lêp thæï nhị bãn phaíi, tiãúp âãún láúy låïpâáút ít màût åí mæång thæï nhì traíi lãn laìm màût lêp thæï nhì. Láúy låïp âáút sáu cuía mæång thæïnhì traíi laìm ngán lêp thæï tía vaì âaìo låïp âáút ít màût mæång thæï bố traíi lãn laìm màût lêp thæïcha. Tiãúp tuûc nhæ váûy đến âãún lêp cuäúi cuìng ( Hçnh 2). - Lãn lêp theo bàng tốt âàõp thaình mä: Âaìo låïp âáút màût åí mæång traíi daìi thaình mäüt bàng åí giæîa doüc theo lêp, sau âoïâáúp låïp âáút sáu cuía mæång vaìo hai bãn bàng. Cáy âæåüc träöng ngay trãn 2 bàng doüclêp. Cáön læu yï âáúp låïp âáút ít åí nhị bãn bàng luän luän tháúp hån màût bàng, âãø coï thãø ræíaâæåüc caïc âäüc cháút Khi mæa, khäng tháúm vaìo bàng (Hçnh 3). Hçnh 3. Lãn lêp theo bàng Trong træåìng håüp âàõp thaình mä thç låïp âáút ít màût âæåüc táûp trung âàõp thaình caïcmä âãø träöng cáy ngay sau khi thiãút ít kãú (kêch thæåïc, khoaíng caïch tuìy theo loaûi cáyträöng), pháön âáút ít xáúu cuía mæång âæåüc âáúp vaìo pháön coìn laûi cuía lêp vaì tháúp hån màûtmä (Hçnh 4). 14 Hçnh 4. Lãn lêp theo läúi âàõp mä Âiãøm quan lại troüng cáön læu yï Khi âaìo mæång lãn lêp laì khäng nãn âaìo mæångsáu quaï táöng sinh pheìn (låïp âáút seït maìu xaïm xanh) vç seî âæa pheìn lãn màût gáy âäücđến cáy.2.2.6. Xáy dæûng båì bao, cäúng boüng. Båì bao. Viãûc xáy dæûng båì phủ bọc væåìn ráút quan troüng vào âiãöu kiãûn åí ÂBSCL vç: - Laì âæåìng giao thäng váûn chuyãøn vào væåìn. - Laì nåi xáy dæûng cäúng âáöu mäúi âãø âiãöu tiãút ít næåïc. - Nåi träöng caïc haìng cáy chàõn gioï. - Haûn chãú ngáûp luî vào muìa mæa. Màût båì bao thæåìng räüng âãø kãút ít håüp träöng cáy chàõn gioï, chiãöu cao båì bao âæåüctênh theo âènh luî cao nháút ít trong nàm. Song tuy nhiên våïi båì bao laì caïc mæång båì bao, nãnthiãút kãú räüng vaì sáu hån mæång væåìn âãø coï thãø ruït hãút ít næåïc ra khoíi væåìn Khi cáönthiãút ít. Cäúng boüng. Tuìy theo diãûn têch væåìn låïn giỏi nhoí maì thiãút ít kãú coï mäüt hay nhiãöu cäúng chênhgoüi laì cäúng âáöu mäúi, cäúng âáöu mäúi âæa næåïc vaìo cho toaìn caí khu vực væûc, nãn thæåìng âàûtåí âã bao vaì âäúi diãûn våïi nguäön næåïc chênh, âãø láúy næåïc vaìo xuất xắc thoaït næåïc ra âæåücnhanh, dæûa vaìo sæû lãn xuäúng cuía thuyí triãöu. Kêch thæåïc cuía cäúng thæåìng cầm âäøi theo diãûn têch væåìn. Nãn choün âæåìngkênh cäúng thêch håüp âãø trong khoaíng thåìi gian næåïc rong, læåüng næåïc vaìo væåìn âuítheo yï muäún. Vë trê âàût cäúng cao tốt tháúp tuìy vaìo læåüng næåïc cáön giæî laûi vào caïcmæång væåìn, sau khi âaî xaí hãút ít næåïc. Coï thãø thiãút ít kãú mäüt nàõp treo åí âáöu miãûng cäúng,phêa vào båì bao, âãø lúc næåïc rong thç tæû måí âem næåïc vaìo trong væåìn, muäún thoaïtnæåïc thç keïo nàõp lãn. Ngoaìi cäúng âáöu mäúi, trong væåìn coìn làõp âàût thãm nhæîng boüngnhoí âãø âiãöu tiãút ít næåïc giæîa caïc mæång væåìn vaì mæång chênh dáùn ra cäúng âáöu mäúi. 15Boüng coï thãø coï nàõp âáûy tốt khäng tuìy vaìo muûc âêch sæí duûng. Lúc vào caïc mæångcoï kãút håüp våïi viãûc nuäi träöng thuíy saín thç hãû thäúng cäúng boüng hoaìn chènh laì mäütâiãöu ráút ít cáön thiãút.2.2.7. Âai ræìng chàõn gioï. lúc thiãút kãú væåìn våïi diãûn têch låïn nåi bàòng phàóng, coï gioï baîo thæåìng xuyãn,cáön phaíi láûp âai ræìng chàõn gioï, vç coï taïc duûng giaím täúc âäü gioï, giaím læåüng bäúc håi,âiãöu tiãút ít nhiãût âäü, giæî áøm trong muìa khä. Ngoaìi ra âai ræìng chàõn gioï coìn taûo âæåücâiãöu kiãûn vi khê háûu äøn âënh cho cän truìng thuû pháún vào muìa hoa nåí. Choün cáy laìm âai ræìng. Cáy laìm âai ræìng phaíi thêch nghi täút ít våïi khê háûu âëa phæång, caình laï dẻo chàõc,sinc træåíng khoeí, êt laìm aính hæåíng âãún cáy träöng chênh. Nãúu kãút håüp âæåüc âãø thuûpháún đến cáy träöng chênh thç caìng täút ít, hoàûc duìng laìm phán xanh... Caïc loaûi cáythæåìng âæåüc duìng laìm cáy chàõn gioï gäöm coï: phi lao, baûch âaìn, muäöng xiãm, tre, muìu, so âuía... hoàûc caïc loaûi cáy àn traïi nhæ xoaìi, mêt, dæìa... Hiãûu quaí chàõn gioï. Khoaíng caïch maì trong âoï täúc âäü gioï giaím xuäúng täúi âa thæåìng bàòng 15-20 láönchiãöu cao cáy duìng laìm âai ræìng. Âai ræìng âæåüc träöng thaình 2-3 haìng, khoaíng caïchcáy vậy âäøi tuìy theo yãu cáöu chàõn gioï nhiãöu tốt êt, trung bçnh tæì solo,5m, khoaíngcaïch haìng 2-2,5m. Hæåïng âai ræìng. Âai ræìng chênh thæåìng âæåüc bäú trê thàóng goïc våïi hæåïng gioï coï haûi, nãúu hæåïnggioï khäng äøn âënh thç bäú trê xiãn goïc 30 âäü. Nãúu gioï nhiãöu, thæåìng xuyãn thç trongcaïc lä, lêp träöng coï thãø bäú trê thãm âai ræìng phuû, hæåïng thàóng goïc våïi âai ræìng chênh,tuy vậy tuy nhiên våïi caïc haìng cáy àn traïi vaì trà nãn träöng 1-2 haìng. ÅÍ ÂBSCL êt Lúc coï gioï baîo låïn, nhæng thènh thoaíng cuîng coï nhæîng cån läúcthæåìng xaíy ra trong muìa mæa tuyệt bë aính hæåíng båíi nhæîng tráûn baîo låïn thäøi quamiãön Trung vaì miãön Bàõc. Do âoï, mặc dù mæïc âäü chàõn gioï khäng cáön coï qui mä laì âairæìng chàõn gioï nhæng bình thường quanh væåìn nãn träöng nhæîng haìng cáy låïn chàõn gioï baíovãû mang lại væåìn, haûn chãú âäø ngaî, giuïp âiãöu hoìa nhiãût âäü, áøm âäü trong quần thể væûc væåìn. Cáychàõn gioï âæåüc träöng doüc trãn båì bao, thàóng goïc våïi hæåïng gioï, âãø væìa coï taïc duûngchàõn gioï væìa laìm væîng chàõc thãm båì bao. 162.3. Hãû thäúng giao thäng. Thiãút kãú væåìn coï qui mä låïn (näng træåìng, trang traûi) cáön chuï yï hãû thäúng giaothäng váûn chuyãøn: - Âæåìng chênh: Näúi caïc quần thể trung tám, ban âiãöu haình (näng træåìng, trang traûi)våïi caïc âäüi chuyãn chåí váût liãûu, saín pháøm... nãn laìm räüng âãø caïc xe cå giåïi coï thãøtraïnh nhau âæåüc. - Âæåìng phuû: Duìng liãn laûc giæîa caïc quần thể trong âäüi saín suáút, cáön âuí räüng chohoaût âäüng maïy keïo, xe váûn taíi. - Âæåìng con: Âãø âi laûi chàm soïc, thu hoaûch trong lä, lêp träöng. ÅÍ ÂBSCL coï thãø sæí duûng hãû thäúng kinh mæång trong væåìn âãø váûn chuyãøn.2.4. Caïc cäng trçnh phuû. - Nåi thiãúu næåïc næåïc cáön phaíi thiãút kãú caïc häú chæïa næåïc, nháút laì coï xen canhthãm hoa maìu phuû. - Nãúu coï âiãöu kiãûn nãn xáy bãø chãú biãún, dæû træî phán hæîu cå.2.5. Khoaíng caïch träöng. Ttốt âäøi tuìy loaûi cáy, cáön bäú trê thêch håüp cho sæû sinch træåíng, phaït triãøn láudaìi. Coï thãø träöng dáöy trong giai âoaûn âáöu nhæng sau âoï phaíi tèa boí båït Khi cáy giaotaïn âãø giæî khoaíng caïch thêch håüp. Cáön kãút håüp khoaíng caïch träöng våïi kiãøu träöngthêch håüp. - Hçnh vuäng vaì chæî nháût: Laì kiãøu träöng phäø biãún, trãn lêp träöng 2 haìng theodaûng hçnh vuäng xuất xắc hçnh chæî nháût, kiãøu träöng naìy dãù daìng aïp duûng cå giåïi hoaï vaìchàm soïc. - Nanh sáúu: Lêp âæåüc träöng 2 haìng so le, kiãøu träöng naìy thêch håüp cho träöngdáöy. - Chæî nguî: Lêp âæåüc träöng 3 haìng. Hai haìng bça träöng theo kiãøu hçnh vuäng,thãm mäüt haìng åí giæîa. Kiãøu träöng naìy tàng âæåüc 15% säú cáy, nhiãöu hån so våïi kiãøuträöng hçnh vuäng. - Tam giaïc: Lêp träöng 3 haìng. Hai haìng bça träöng theo kiãøu chæî nháût, thãm 1haìng åí giæîa. Kiãøu träöng náöy tàng âæåüc 50% säú cáy so våïi kiãøu träöng chæî nháût. 172.6. Träöng vaì nuäi xen vào væåìn. Mäüt hãû thäúng væåìn, ao, chuäöng (V.A.C) håüp lyï seî âem laûi hiãûu quaí kinh tãú caovç âaî: - Sæí duûng mäüt caïch triãût âãø âáút âai (caí màût næåïc) vãö diãûn têch láùn tiãöm nàngdinh dæåîng vaì aïnh saïng. - Âa daûng hoaï saín pháøm, giuïp äøn âënh thu nháûp Lúc giaï caí thë træåìng biãúnâäüng. - Sæí duûng cäng lao âäüng coï hiãûu quaí cao. Ngoaìi viãûc chàn nuäi gia suïc, gia cáöm, nuäi träöng thuíy saín, nãn bäú trê thãmviãûc nuäi ong trong væåìn âãø tàng cæåìng thuû pháún hoa.B. VÆÅÌN ÆÅM.1. MUÛC ÂÊCH THAÌNH LÁÛP VÆÅÌN ÆÅM. Vç cáy àn traïi laì cáy âa niãn nãn trong giai âoaûn cáy con cáön âæåüc chàm soïc täútmåïi baío âaím âæåüc sæû sinh træåíng vaì phaït triãøn láu daìi âãø mang đến con gái suáút cao, pháømcháút täút ít. Do âoï, viãûc thaình láûp væåìn æåm coï muûc âêch cung cáúp cáy nhỏ täút ít, thuáöngiäúng vaì säú læåüng giäúng nhiãöu.2. CHOÜN ÂËA ÂIÃØM THAÌNH LÁÛPhường VÆÅÌN ÆÅM. Choün âëa âiãøm thaình láûp væåìn æåm cáön læu yï caïc yãu cáöu: - Âáút ít coï thaình pháön sa cáúu nheû, bàòng phàóng, giæî vaì thoaït næåïc täút ít, táöng canhtaïc dáöy khoaíng 30-50centimet. - Væåìn gáön nguäön næåïc, thuáûn låüi viãûc giao thäng nhæng cáön traïnh xa âæåìnglåïn âãø traïnh äön, ä nhiãùm, khäng bë máút ít vaì láùn giäúng vị ngæåìi qua laûi. - Væåìn cáön coï aïnh saïng âáöy âuí, khäng khê trong laình, traïnh hæåïng gioï coï haûivaì laìm raìo chàõn gioï. - Væåìn æåm nãn bäú trê gáön væåìn saín xuáút ít.3. BÄÚ TRÊ CAÏC KHU VÆÛC TRONG VÆÅÌN ÆÅM. Væåìn æåm coï thãø chia ra thaình caïc quần thể væûc: - Khu cáy con: Khu væûc naìy duìng gieo häüt giäúng âãø láúy cáy nhỏ âem träöng, laìmgäúc thaïp vaì giám caình. Thiãút ít kãú nhiãöu luäúng träöng, luäúng räüng trung bçnh tæì 1,5-2,0m, cao 15-20centimet, coï âäü däúc khoaíng 15 âäü. Giæîa hai luäúng träöng nãn chæìa 1 läúi âi laûi 18räüng khoaíng 50centimet, âãø dãù chàm soïc vaì dãù daìng thæûc hiãûn thao taïc (thaïp). Trong khuvæûc náöy coï thãø xáy dæûng bäön giám âãø giám caình. - Khu ra ngäi (âënh hçnh): Duìng âãø träöng bäöi dæåîng caïc cáy bé täút ít âaî âæåüc choünloüc, caình giám âaî ra rãù hoàûc cáy âaî chiãút ít, thaïp xong. - Khu cáy giäúng: Nãúu coï âiãöu kiãûn âáút ít âai thuáûn låüi nãn bäú trê khu vực væûc träöng caïccáy meû täút âãø láúy traïi, caình tốt màõt thaïp. Væåìn æåm lúc sæí duûng láu ngaìy seî têch tuû nhiãöu máöm bãûnh, bởi âoï cáön coï kãúhoaûch luán canh (träöng caïc cáy hoü âáûu) âãø caíi taûo âáút, haûn chãú sáu bãûnh. Thåìi gian sæíduûng caïc quần thể væûc æåm cáy nhỏ vaì ra ngäi trung bçnh khoaíng 2-3 nàm.4. GIEO TRÄÖNG VAÌ CHÀM SOÏC CÁY CON. Âäúi våïi cáy àn traïi coï thãø aïp duûng caïc phæång phaïp nhán giäúng nhæ träöng häüt,thaïp caình, thaïp màõt, chiãút vaì giám caình. Tuìy theo giäúng, âiãöu kiãûn âáút âai, kyî thuáûtcanh taïc maì choün caïch nhán giäúng thêch håüp.4.1. Cáy träöng häüt. Choün traïi täút, chên âáöy âuí, khäng sáu bãûnh. Láúy häüt to, nàûng (khäng láúy häütnäøi vào næåïc), hçnh daûng bçnh thæåìng. Træåïc lúc gieo cáön ræía saûch häüt, âãø raïo trongkhäng khê vaì xæí lyï thuäúc saït khuáøn. Âäúi våïi häüt coï voí dáöy nãn ngám næåïc, âáûp bãø voí,xæí lyï hoïa cháút ít, xæí lyï nhiãût... taûo âiãöu kiãûn cho häüt huït næåïc náøy máöm. Häüt sau khi âæåüc láúy ra khoíi traïi cáön gieo caìng såïm caìng täút, nãúu chæa gieoâæåüc ngay lập tức thç nãn giæî nåi thoaïng maït. Nãúu muäún keïo daìi thåìi gian cáút ít giæî, nãn täöntræî häüt vào âiãöu kiãûn laûnh. Âáút gieo häüt âæåüc caìy, xåïi 1 láön, sau âoï bæìa nhuyãùn ra, xæí lyï thuäúc saït khuáøntræåïc Khi gieo häüt khoaíng 3 ngaìy. Khäng nãn gieo häüt quaï sáu, âäü sáu gieo trungbçnh khoaíng 1-2centimet vaì khoaíng caïch giæîa caïc häüt laì 5-10cm (tuìy kêch thæåïc häüt). Duìngråm raû che phuí âáút âãø giæî áøm. Sau Khi häüt naíy máöm nãn xịt thuäúc ngæìa sáu, bãûnhâënh kyì 1-2 tuáön/láön. Âäúi våïi cáy bé moüc yãúu, coï thãø duìng urã, DAP.., näöng âäü 0,1%xịt 1 tuáön/láön giuïp cáy phaït triãøn täút ít. lúc cáy con cao khoaíng 10-15centimet, choün nhæîng cáy phaït triãøn âäöng âãöu, khoeímaûnh chuyãøn sang trọng quần thể væûc ra ngäi. Khoaíng caïch träöng cáy bé åí khu vực væûc naìy thayâäøi trung bçnh tæì 20-40cm giæîa caïc cáy vaì 20-40centimet giæîa caïc haìng, tuìy theo giäúng vaìthåìi gian träöng. Cung cáúp âáöy âuí næåïc, laìm coí, boïn phán vaì phoìng træì sáu bãûnh. 194.2. Cáy thaïp. Læûa choün gäúc thaïp thêch håüp, coï khaí nàng kãút håüp täút ít våïi màõt thaïp (cuìng hoü).Gäúc thaïp phaíi sinh træåíng maûnh, tuäøi thoü cao, giuïp cáy thaïp đến chị em suáút vaì pháømcháút traïi täút ít. Gäúc thaïp cáön thêch håüp våïi âiãöu kiãûn âáút ít âai nhæ sa cáúu âáút, âäü dáöy táöngcanh taïc, âäü pH, âäü màûn, pheìn, áøm âäü âáút ít vaì dinch dæåîng... Gäúc thaïp coï khaí đàn bà âãökhaïng täút âäúi våïi caïc loaûi náúm vào âáút ít nhæ Fusarium, Phytophthora... Caình (tốt màõt) thaïp âæåüc choün tæì cáy meû mang đến thiếu nữ suáút ít cao, pháøm cháút ít täútqua mäüt thåìi gian êt nháút ít laì 3-5 vuû thu hoaûch, tuìy theo loaûi giäúng träöng. Cáy meûkhäng bë sáu bãûnh, nháút laì caïc bãûnh vì virus. Caình (tuyệt màõt) thaïp phaíi coìn tæåi, coïsæïc säúng maûnh. Cáön laìm nhaîn ghi laûi tãn giäúng, nguäön gäúc, ngaìy láúy caình (giỏi màõt)âãø traïnh láùn läün giäúng. Nãúu chæa këp sæí duûng, cáön giæî caình (màõt) trong âiãöu kiãûnmaït, áøm, thåìi gian cáút ít giæî khäng keïo daìi quaï 10 ngaìy âãø baío âaím sæïc säúng Lúc thaïp. Læûa choün kiãøu thaïp thêch håüp: Gäöm caïc kiãøu thaïp caình nhæ thaïp nãm, luäön voí,thaïp aïp... Caïc kiãøu thaïp màõt âæåüc sæí duûng phäø biãún laì thaïp cæía säø (chæî U xuäi tuyệt Ungæåüc), thaïp chæî T xuäi tuyệt ngæåüc... Chàm soïc cáy con âaî thaïp xong: Thäng thæåìng khoaíng 3 tuáön sau khoản thời gian thaïp coï thãøbiãút âæåüc kãút ít quaí. Tiãún haình càõt âoüt gäúc thaïp vaì caïc tæåüc, caình cuía gäúc thaïp (nãúu coï)âãø giuïp caình (giỏi màõt) thaïp phaït triãøn nkhô hanh. Càõm coüc buäüc giæî chäöi thaïp âaî phaïttriãøn, giuïp cáy moüc thàóng. Phun thuäúc træì sáu bãûnh âënh kyì, laìm coí, boïn phán vaì tæåïiâuí næåïc. Khi cáy thaïp cao khoaíng 15-20cm, coï thãø vä báöu âáút âæa quý phái khu væûc rangäi âãø chàm soïc tiãúp tuûc. khi cáy âaût âæåüc chiãöu cao khoaíng 30-50cm thç coï thãø âæara væåìn träöng.4.3. Caình giám. Láúy caình tæì cáy meû coï tiãu chuáøn tæång tæû nhæ træåìng håüp láúy caình (giỏi màõt)gheïp. Sau lúc cáy ra rãù (thåìi gian trung bçnh tæì 1-6 thaïng tuìy giäúng), tiãún haình âàûtcaình vaìo báöu âáút räöi âæa sang trọng quần thể væûc ra ngäi âãø chàm soïc. Læu yï trong giai âoaûnchuyãøn tiãúp tæì mäi træåìng giám thanh lịch báöu âáút ít, cáy ráút dãù bë heïo chãút, vì chưng âoï cáön giæîcáy con nåi thoaïng maït, tæåïi áøm thæåìng xuyãn vaì âæa dáön ra nàõng.4.4. Caình chiãút ít. Choün cáy meû coï tiãu chuáøn tæång tæû nhæ trãn. Sau Khi chiãút ít ra rãù (coï rãù cáúp 2),tiãún haình càõt nhaïnh âæa vaìo giám åí khu væûc ra ngäi. Mäi træåìng giám nhaïnh chiãútcáön tåi xäúp (âáút träün tro tráúu vaì phán chuäöng hoai phong muûc, hoàûc mäi træåìng caït) âãø dãù 20nhäø âem träöng. Tæåïi áøm thæåìng xuyãn giuïp cáy mau häöi phuûc. Thåìi gian giám trungbçnh khoaíng 1-2 thaïng, tuìy tçnh hçnh sinch træåíng.5. MÄÜT SÄÚ ÂIÃØM CÁÖN LÆU YÏ KHI XUÁÚT CÁY CON KHOÍI VÆÅÌN ÆÅM. Cáy bé âem träöng phaíi khoeí maûnh, daûng hçnh täút ít (moüc thàóng, nhaïnh laï phánbäú âãöu), khäng sáu bãûnh vaì phaït triãøn âäöng âãöu. Træåïc Lúc bæïng cáy con nãn tæåïiâáøm âáút væåìn æåm mäüt ngaìy, bæïng cáy bé coï có theo báöu âáút seî giuïp tàng tyí lãûsäúng khi âem träöng. Coï thãø nhäø cáy rãù tráön, træåïc lúc nhäø cuîng phaíi tæåïi âáøm âáútvæåìn æåm âãø traïnh bë âæït rãù vaì âem träöng ngay lập tức. Læu yï traïnh láùn läün giäúng khi dichuyãøn, trong træåìng håüp có âi xa nãn boï cáy vào báöu beû chuäúi (chuäúi häüt), mocau..., cung cáúp âuí næåïc, traïnh nàõng vaì gioï nhiãöu. Sau Khi träöng nãúu cáy con bë ruûng laï, chãút, cáön kiãøm tra laûi caïc âiãøm sau: - Âáút ít bë uïng næåïc hoàûc khäng cung cáúp âuí næåïc. Âáút nhiãùm pheìn, màûn hoàûc coïnhiãöu cháút ít hæîu cå chæa phán huíy. - Sáu bãûnh. - Sæí duûng phán boïn quaï nhiãöu vaì boïn chaûm rãù. - Hãû thäúng rãù cáy con khäng phaït triãøn âáöy âuí (êt rãù nhaïnh).C. PHÆÅNG PHAÏP NHÁN GIÄÚNG.1. NHÁN GIÄÚNG HÆÎU TÊNH. Nhán giäúng bàòng häüt váùn coìn âæåüc aïp duûng åí mäüt säú næåïc nhiãût âåïi vaì åí næåïcta, vç coï nhæîng æu âiãøm: - Dãù laìm, nhanh hao nhiãöu vaì reí tiãön, cáy coï tuäøi thoü cao, êt âäø ngaî do hãû thäúng rãùmoüc sáu, êt bë bãûnh do virus (vị bãûnh thæåìng êt Lúc lan truyãön qua häüt). Tuy nhiãnphæång phaïp náöy coï nhæîng khuyãút âiãøm: - Cáy láu đến traïi, thæåìng khäng giæî âæåüc âàûc tênh cuía cáy meû. Trong âiãöukiãûn vuìng canh taïc coï táöng âáút träöng moíng, mæûc næåïc ngáöm cao, nhæîng giäúng khängchëu âæåüc ngáûp næåïc seî khäng phaït triãøn täút lúc träöng bàòng häüt. khi nhán giäúng bàòng häüt cáön læu yï caïc yãu cáöu sau: - Choün traïi âãø láúy häüt tæì cáy meû coï đàn bà suáút ít cao, pháøm cháút ít täút ít, nãn láúy traïi åícáy meû âaî cho traïi äøn âënh. - Traïi coï hçnh daûng täút nhæ khổng lồ, âeûp, moüc ngoaìi aïnh saïng, khäng sáu bãûnh,khäng dë hçnh vaì phaíi chên âáöy âuí.